รวมศัพท์เฉพาะที่ควรรู้เกี่ยวกับวิทยุสื่อสาร

admin
ข่าวและสาระน่ารู้
28 Apr 2025

รวมศัพท์เฉพาะที่ควรรู้เกี่ยวกับวิทยุสื่อสาร สำหรับมือใหม่และมืออาชีพ เช่น ความถี่, ช่องสัญญาณ, และกำลังส่ง, พร้อมเทคนิคการเลือกใช้งานให้เหมาะสม

วิทยุสื่อสาร (Two-Way Radio) ถือเป็นอุปกรณ์สำคัญสำหรับการสื่อสารไร้สายในหลายสถานการณ์ ไม่ว่าจะเป็นการทำงานในพื้นที่ห่างไกล งานรักษาความปลอดภัย งานอีเวนต์ หรือกิจกรรมกลางแจ้งอย่างการเดินป่า ปีนเขา หรือแข่งขันกีฬา แต่เพื่อให้การใช้งานวิทยุสื่อสารมีประสิทธิภาพสูงสุด สิ่งสำคัญที่ผู้ใช้งานต้องรู้คือ ศัพท์เฉพาะทางวิทยุสื่อสาร ซึ่งบทความนี้ได้รวบรวมและอธิบายแบบละเอียด เพื่อให้คุณเข้าใจง่าย ใช้งานได้คล่อง และเลือกซื้อได้ตรงความต้องการที่สุด

ความถี่ (Frequency)

“ความถี่” คือจำนวนรอบของคลื่นสัญญาณวิทยุที่ส่งออกไปในหนึ่งวินาที หน่วยวัดคือ MHz (เมกะเฮิรตซ์) ความถี่ส่งผลโดยตรงต่อระยะทางการสื่อสารและลักษณะของสัญญาณ

VHF (Very High Frequency) : 136-174 MHz
เหมาะกับพื้นที่โล่ง เช่น ทุ่งนา ลานจอดรถ สนามกีฬา
UHF (Ultra High Frequency) : 400-520 MHz
เหมาะกับพื้นที่มีสิ่งกีดขวาง เช่น อาคารสูง ป่าไม้

การเลือกวิทยุสื่อสารให้เหมาะสมกับความถี่ที่ต้องการ เป็นหัวใจสำคัญที่จะทำให้การสื่อสารมีคุณภาพสูงสุด

ช่องสัญญาณ (Channel)

“ช่องสัญญาณ” หมายถึง ตัวเลขหรือตำแหน่งที่ตั้งบนเครื่องวิทยุเพื่อสื่อสารในความถี่เฉพาะ การตั้งค่าให้เครื่องวิทยุทุกเครื่องในกลุ่มอยู่บนช่องสัญญาณเดียวกัน คือการสร้างกลุ่มสนทนาอย่างมีประสิทธิภาพ ป้องกันการรบกวนจากกลุ่มอื่น

ตัวอย่างเช่น

ช่อง 1 ใช้สำหรับฝ่ายรักษาความปลอดภัย
ช่อง 2 ใช้สำหรับฝ่ายประสานงานอีเวนต์

การจัดการช่องสัญญาณจึงมีความสำคัญต่อการบริหารทีมอย่างมาก

กำลังส่ง (Power Output)

“กำลังส่ง” หรือ Power Output เป็นตัวกำหนดความแรงของสัญญาณวิทยุ ยิ่งกำลังส่งสูง สัญญาณยิ่งไกล แต่ก็มักจะสิ้นเปลืองพลังงานมากขึ้นด้วย

0.5 วัตต์ : สำหรับการใช้งานระยะใกล้ เช่น ภายในอาคารเดียวกัน
1-2 วัตต์ : ใช้งานทั่วไป เช่น ออฟฟิศ โรงงานขนาดกลาง
5 วัตต์ ขึ้นไป : สำหรับการสื่อสารระยะไกล เช่น งานกู้ภัยภาคสนาม

หมายเหตุ : ในประเทศไทย หากวิทยุสื่อสารมีกำลังส่งเกิน 0.5 วัตต์ จำเป็นต้องขอใบอนุญาตจาก กสทช.

CTCSS/DCS (ระบบโค้ดป้องกันสัญญาณรบกวน)

CTCSS (Continuous Tone-Coded Squelch System) และ DCS (Digital Coded Squelch) คือระบบป้องกันสัญญาณรบกวนที่ช่วยให้วิทยุของคุณรับสัญญาณเฉพาะจากกลุ่มของคุณเองเท่านั้น ลดปัญหาการได้ยินเสียงจากกลุ่มอื่น

ข้อดีของการใช้ระบบนี้คือ

ลดความสับสนในการสื่อสาร
เพิ่มความปลอดภัยในงานภาคสนาม
ป้องกันสัญญาณรบกวนจากเครื่องอื่น

Squelch

“Squelch” คือระบบที่ปิดเสียงฮัมหรือเสียงซ่าในขณะที่ไม่มีการรับสัญญาณจากเครื่องอื่น ช่วยให้เครื่องเงียบสนิทจนกว่าจะมีการส่งข้อความมา

การตั้งระดับ Squelch ให้เหมาะสม จะช่วยลดการรบกวน และทำให้ได้ยินเฉพาะข้อความสำคัญเท่านั้น

Simplex และ Duplex

Simplex : การสื่อสารในคลื่นเดียวกัน พูดสลับกัน เช่น ใช้วิทยุทั่วไป (Walkie-Talkie)
Duplex : การส่งและรับสัญญาณในคลื่นที่ต่างกัน ผ่านสถานีทวนสัญญาณ (Repeater)

หากใช้งานในพื้นที่กว้างหรือภูเขา ระบบ Duplex จะช่วยขยายระยะทางการสื่อสารได้ไกลขึ้น

Repeater (สถานีทวนสัญญาณ)

“Repeater” คืออุปกรณ์พิเศษที่ติดตั้งบนยอดตึก หรือยอดเขา เพื่อรับสัญญาณวิทยุแล้วส่งต่อ (ทวนสัญญาณ) ทำให้วิทยุสื่อสารสามารถครอบคลุมพื้นที่กว้างขึ้นเป็นหลายสิบกิโลเมตร

งานกู้ภัย งานตำรวจ งานดับเพลิง มักใช้งานร่วมกับ Repeater
การใช้ Repeater จำเป็นต้องขออนุญาตจากหน่วยงานที่ดูแลความถี่

License (ใบอนุญาตใช้งาน)

ในประเทศไทย การใช้วิทยุสื่อสารต้องอยู่ภายใต้กฎหมายควบคุมของ กสทช. โดยเฉพาะเครื่องที่มี:

กำลังส่งเกิน 0.5 วัตต์
ใช้งานในความถี่เฉพาะ เช่น CB, Amateur Radio

ผู้ใช้ต้องมีใบอนุญาตการครอบครองเครื่องและการใช้งานตามที่กฎหมายกำหนด เพื่อหลีกเลี่ยงค่าปรับและการยึดอุปกรณ์

Handheld (วิทยุแบบมือถือ)

“Handheld” คือวิทยุสื่อสารแบบพกพา น้ำหนักเบา เคลื่อนย้ายง่าย เหมาะกับ:

การใช้งานในอีเวนต์
การรักษาความปลอดภัย
การเดินทางกลางแจ้ง

ข้อดีคือแบตเตอรี่สามารถใช้งานได้หลายชั่วโมง และมักมีฟีเจอร์เสริมเช่น ไฟฉาย หรือฟังก์ชันแจ้งขอความช่วยเหลือ (Emergency Alert)

Base Station (วิทยุตั้งโต๊ะ)

“Base Station” คือเครื่องวิทยุสื่อสารกำลังส่งสูงสำหรับติดตั้งประจำที่ เช่นในศูนย์ควบคุม หรือสำนักงาน

จุดเด่นคือ

กำลังส่งแรง
เสถียรภาพของสัญญาณสูง
รองรับการเชื่อมต่อเสาอากาศภายนอกเพื่อขยายระยะทาง

Antenna (เสาอากาศ)

“เสาอากาศ” คือส่วนประกอบสำคัญที่ส่งผลโดยตรงต่อระยะทางและคุณภาพของการส่งสัญญาณ เลือกเสาอากาศให้เหมาะสมกับลักษณะการใช้งานจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพได้อย่างมาก

เสาสั้น (Stubby Antenna) : พกพาง่าย แต่ระยะสื่อสารสั้น
เสายาว (Whip Antenna) : เพิ่มระยะทางได้ แต่เทอะทะกว่า

Battery (แบตเตอรี่)

แบตเตอรี่ของวิทยุสื่อสาร มีหลายประเภท เช่น

NiMH (Nickel-Metal Hydride) : ราคาถูก แต่เสื่อมเร็ว
Li-Ion (Lithium-Ion) : น้ำหนักเบา ชาร์จเร็ว อายุการใช้งานนาน

การเลือกแบตเตอรี่ที่เหมาะสมกับลักษณะการใช้งาน เช่น งานกลางแจ้งที่ต้องใช้เวลานาน จำเป็นต้องเลือกแบตเตอรี่คุณภาพสูงเพื่อความปลอดภัย

VOX (Voice Operated Exchange)

“VOX” คือฟีเจอร์ที่ช่วยให้วิทยุส่งสัญญาณได้ทันทีเมื่อจับเสียงพูด โดยไม่ต้องกดปุ่ม PTT (Push-To-Talk)

เหมาะสำหรับ

งานที่ต้องใช้สองมือ
งานกู้ภัย
กิจกรรมเดินป่า ปีนเขา

Emergency Button (ปุ่มฉุกเฉิน)

ปุ่ม Emergency ช่วยส่งสัญญาณขอความช่วยเหลือแบบเร่งด่วนไปยังทีมงานทันทีเมื่อกด เหมาะสำหรับใช้งานในพื้นที่เสี่ยงภัย

Encryption (การเข้ารหัสสัญญาณ)

การเข้ารหัสสัญญาณ (Encryption) คือการป้องกันไม่ให้บุคคลภายนอกดักฟังการสื่อสารได้ เหมาะสำหรับการสื่อสารที่ต้องการความปลอดภัยสูง เช่น งานตำรวจ ทหาร งานราชการ

สรุป

การใช้งานวิทยุสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ได้ขึ้นอยู่แค่กับคุณภาพของเครื่องเท่านั้น แต่ยังรวมถึงความเข้าใจใน ศัพท์เฉพาะทางวิทยุสื่อสาร ที่เกี่ยวข้องด้วย ไม่ว่าคุณจะเป็นมือใหม่ที่กำลังมองหาเครื่องวิทยุเครื่องแรก หรือผู้เชี่ยวชาญในงานภาคสนาม การทำความเข้าใจคำศัพท์เหล่านี้จะช่วยเพิ่มศักยภาพการสื่อสารของคุณอย่างเห็นได้ชัด

หากคุณกำลังมองหา วิทยุสื่อสารคุณภาพสูง, อุปกรณ์เสริมครบชุด และบริการให้คำปรึกษาด้านใบอนุญาตอย่างถูกต้อง อย่าลืมเลือกซื้อกับร้านค้าที่เชื่อถือได้ เพื่อความปลอดภัย และประสิทธิภาพสูงสุดในการใช้งาน

บทความ : รวมศัพท์เฉพาะที่ควรรู้เกี่ยวกับวิทยุสื่อสาร

FAQ