วิทยุสื่อสารสมัครเล่นคืออะไร? คู่มือฉบับมือใหม่สำหรับคนอยากเริ่มต้นใช้งานอย่างถูกต้อง

วิทยุสื่อสารมีหลากหลายประเภท ทั้งแบบประชาชนทั่วไปใช้งานได้โดยไม่ต้องสอบ ไปจนถึงแบบที่ต้องผ่านการสอบและขึ้นทะเบียนอย่างถูกต้อง หนึ่งในระบบที่ได้รับความนิยมอย่างมากทั้งในหมู่นักวิทยุและผู้ที่ต้องการสื่อสารทางไกลก็คือ
“วิทยุสื่อสารสมัครเล่น”

แต่หลายคนอาจยังสับสนว่า

• วิทยุสมัครเล่นต่างจาก CB245 อย่างไร?
• ต้องสอบหรือขออนุญาตไหม?
• ทำไมบางคนถึงเลือกใช้วิทยุสมัครเล่นแทนรุ่นทั่วไป?

บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักกับ
วิทยุสื่อสารสมัครเล่น อย่างละเอียด
ตั้งแต่ความหมาย กฎหมายที่เกี่ยวข้อง ขั้นตอนการสอบ ไปจนถึงการเลือกใช้อุปกรณ์ที่ถูกต้องตามมาตรฐาน

---

วิทยุสื่อสารสมัครเล่นคืออะไร?

วิทยุสื่อสารสมัครเล่น (Amateur Radio หรือ Ham Radio) คือระบบวิทยุที่ออกแบบมาสำหรับ การสื่อสารเพื่อการเรียนรู้ การทดลอง การวิจัย และ การช่วยเหลือสาธารณะ ไม่ใช่เพื่อการค้า

ผู้ที่ต้องการใช้งานระบบนี้จะต้องสอบผ่านการทดสอบจากหน่วยงานที่รับผิดชอบ (ในไทยคือ สำนักงาน กสทช.) และได้รับใบอนุญาตอย่างถูกต้อง จึงจะสามารถใช้งานความถี่ในกลุ่ม วิทยุสมัครเล่น ได้

---

ความถี่วิทยุสมัครเล่นในประเทศไทย

สำนักงาน กสทช. ได้จัดสรรย่านความถี่เฉพาะสำหรับนักวิทยุสมัครเล่น เช่น:

• VHF: ย่าน 144.000 – 146.000 MHz
• HF: เช่น 7 MHz, 14 MHz, 21 MHz (ขึ้นอยู่กับประเภทใบอนุญาต)
• UHF: ในบางระดับของผู้ได้รับอนุญาตระดับกลาง-สูง

---

ความแตกต่างระหว่างวิทยุ CB245 และวิทยุสมัครเล่น

หัวข้อ	วิทยุ CB245 (วอ.แดง)	วิทยุสมัครเล่น
ความถี่	245.000 – 245.9875 MHz	144.000 – 146.000 MHz (VHF)
ต้องสอบหรือไม่	ไม่ต้อง	ต้องสอบผ่าน กสทช.
กำลังส่ง	สูงสุด 0.5 – 5 วัตต์	สูงสุด 10 – 100 วัตต์ (ตามประเภทใบอนุญาต)
การใช้งาน	ใช้ทั่วไป ไม่เป็นทางการ	ใช้สื่อสารเพื่อศึกษา ทดลอง
จุดประสงค์	การค้าหรือใช้งานทั่วไป	ไม่แสวงหากำไร
การขอใบอนุญาต	ซื้อแล้วใช้งานได้เลย	ต้องสอบและได้รับอนุญาตก่อน

วิทยุสมัครเล่น “ต้องสอบก่อนใช้งาน” แต่สามารถใช้งานได้หลากหลายยิ่งกว่า

---

ใครสามารถใช้วิทยุสมัครเล่นได้?

✅ อายุ 15 ปีขึ้นไป
✅ ไม่มีประวัติเสื่อมเสียด้านกฎหมาย
✅ ผ่านการทดสอบตามข้อกำหนดของ กสทช.
✅ ได้รับใบอนุญาตเป็น นักวิทยุสมัครเล่นขั้นต้น หรือขั้นกลาง

---

ประเภทของใบอนุญาตวิทยุสมัครเล่นในประเทศไทย

1. นักวิทยุสมัครเล่นขั้นต้น (Beginner)
   • ใช้ได้เฉพาะความถี่ 144 – 146 MHz (VHF)
   • กำลังส่งไม่เกิน 10 วัตต์
   • ต้องสอบผ่านข้อเขียนเท่านั้น
2. นักวิทยุสมัครเล่นขั้นกลาง (Intermediate)
   • ใช้ความถี่ได้หลายย่าน รวมถึง HF/UHF
   • กำลังส่งสูงสุด 100 วัตต์
   • ต้องสอบข้อเขียน + ทดสอบจราจรวิทยุ และรหัสมอร์ส

---

ข้อดีของวิทยุสมัครเล่น

✅ ส่งสัญญาณได้ไกล (ต่างจังหวัด หรือข้ามประเทศในบางกรณี)
✅ มีสิทธิติดตั้งสถานีประจำที่ บ้าน/อาคาร
✅ เข้าร่วมกิจกรรมของชมรมนักวิทยุสมัครเล่นทั่วประเทศ
✅ ใช้ช่วยเหลือสาธารณะ เช่น สื่อสารในภัยพิบัติ
✅ ศึกษา/ทดลองทางวิทยุได้อย่างถูกกฎหมาย

---

ข้อจำกัดของวิทยุสมัครเล่น

⚠️ ต้องสอบและผ่านกระบวนการขอใบอนุญาต
⚠️ ห้ามใช้งานเพื่อการค้า การโฆษณา หรือแสวงหากำไร
⚠️ ต้องใช้เครื่องที่ได้รับการรับรองจาก กสทช.
⚠️ ต้องติดป้าย Call Sign และแสดงเลขทะเบียนอย่างถูกต้อง

---

ขั้นตอนการสอบวิทยุสมัครเล่น

1. สมัครสอบกับชมรมหรือหน่วยงานที่ได้รับอนุญาต (ค้นหาผ่านเว็บ กสทช.)
2. เตรียมตัวสอบเนื้อหา เช่น กฎระเบียบวิทยุสื่อสาร, เทคโนโลยีพื้นฐาน, มารยาทในการใช้คลื่น
3. เข้ารับการสอบ (ข้อเขียน หรือออนไลน์ในบางพื้นที่)
4. หากสอบผ่าน → รับใบประกาศ และสามารถยื่นขอ Call Sign
5. ยื่นขออนุญาตใช้เครื่อง/ตั้งสถานี กับ กสทช.

---

เครื่องวิทยุสมัครเล่นที่แนะนำ

🔸 ICOM IC-V86T

– รองรับ 144–146 MHz
– กำลังส่ง 5 วัตต์
– ทนทาน เหมาะกับมือใหม่

🔸 SPENDER TC-741H PLUS

– กำลังส่ง 5 วัตต์
– แบตอึด มีฟังก์ชันสแกน
– ใช้งานง่าย หน้าจอชัด

🔸 FUJITEL FB-146

– กำลังส่ง 5 วัตต์
– ราคาประหยัด
– เหมาะสำหรับผู้เริ่มต้นงบประหยัด

---

คำถามที่พบบ่อย (FAQ) เกี่ยวกับวิทยุสมัครเล่น

1. ถ้าไม่สอบ แต่ใช้วิทยุสมัครเล่นผิดกฎหมายไหม?

ผิดครับ การใช้งานย่านสมัครเล่นโดยไม่มีใบอนุญาตมีโทษตามกฎหมาย

---

2. ต้องเรียนหนังสือหรืออบรมก่อนสอบไหม?

ไม่บังคับ แต่ควรศึกษาล่วงหน้าหรือเข้าร่วมคอร์สจากชมรม

---

3. ใช้เครื่องวิทยุ CB245 แล้วอยากเปลี่ยนเป็นสมัครเล่นได้ไหม?

สามารถทำได้ โดยสอบใบสมัครเล่น และเปลี่ยนมาใช้เครื่องที่รองรับย่าน Amateur

---

4. ถ้าสอบผ่านแล้ว ใช้เครื่องอะไรก็ได้หรือไม่?

ต้องเป็นเครื่องที่รองรับย่านความถี่สมัครเล่น และได้รับการรับรองจาก กสทช.

---

5. สื่อสารกับต่างประเทศได้ไหม?

ในระดับใบอนุญาตขั้นกลางขึ้นไป (ที่ใช้ความถี่ HF) สามารถติดต่อข้ามประเทศได้

---

สรุป

วิทยุสื่อสารสมัครเล่น คืออีกหนึ่งทางเลือกของผู้ที่สนใจเทคโนโลยีการสื่อสารทางไกลแบบมืออาชีพ โดยผู้ใช้งานจะต้อง สอบผ่านและได้รับใบอนุญาต จาก กสทช. ก่อนจึงจะสามารถใช้งานได้

แม้จะมีขั้นตอนที่ต้องปฏิบัติตาม แต่ข้อดีของระบบนี้คือความสามารถในการใช้งานคลื่นความถี่ที่หลากหลาย ระยะการส่งไกลขึ้น ความสามารถในการติดตั้งสถานี และความปลอดภัยตามกฎหมาย

หากคุณเป็นคนหนึ่งที่สนใจในเทคโนโลยีวิทยุ การเป็นนักวิทยุสมัครเล่นคือก้าวแรกสู่การเรียนรู้ การทดลอง และการช่วยเหลือสังคมด้วยอุปกรณ์ที่เรียกว่า “วิทยุสื่อสาร”

วิทยุสื่อสารสมัครเล่นคืออะไร?

วิทยุสื่อสารสมัครเล่น หรือที่เรียกกันว่าวิทยุ HAM เป็นการสื่อสารทางวิทยุระหว่างนักวิทยุสมัครเล่นที่ได้รับใบอนุญาตอย่างถูกต้อง การสื่อสารประเภทนี้มีจุดประสงค์เพื่อการเรียนรู้ การทดลอง และการพัฒนาความสามารถในการสื่อสารทางวิทยุ

ในประเทศไทย วิทยุสมัครเล่นอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของสำนักงาน กสทช. โดยแบ่งออกเป็น 3 ระดับตามความสามารถและการสอบ ได้แก่ ขั้นต้น ขั้นกลาง และขั้นสูง แต่ละระดับจะได้รับสิทธิในการใช้ความถี่และกำลังส่งที่แตกต่างกัน

การสื่อสารทางวิทยุสมัครเล่นใช้คลื่นความถี่หลายย่าน ตั้งแต่ย่าน HF (คลื่นสั้น) VHF (คลื่นสั้นพิเศษ) และ UHF (คลื่นสั้นยิ่ง) โดยแต่ละย่านความถี่มีคุณสมบัติการแพร่กระจายคลื่นที่แตกต่างกัน ทำให้สามารถสื่อสารได้ในระยะทางที่แตกต่างกัน

อุปกรณ์พื้นฐานในการสื่อสารประกอบด้วยเครื่องรับ-ส่งวิทยุ สายอากาศ และแหล่งจ่ายไฟ นักวิทยุสมัครเล่นจำเป็นต้องเรียนรู้การใช้งานอุปกรณ์เหล่านี้อย่างถูกต้องและปลอดภัย รวมถึงต้องเข้าใจกฎระเบียบและข้อบังคับในการสื่อสาร

การสื่อสารทางวิทยุสมัครเล่นมีรูปแบบการสื่อสารที่หลากหลาย เช่น การพูดคุยด้วยเสียง การส่งข้อความด้วยรหัสมอร์ส การส่งข้อมูลดิจิทัล และการส่งภาพโทรทัศน์สมัครเล่น นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมพิเศษ เช่น การติดต่อสื่อสารระหว่างประเทศ การแข่งขันวิทยุสมัครเล่น และการให้บริการในภาวะฉุกเฉิน

วิทยุสมัครเล่นมีบทบาทสำคัญในการช่วยเหลือสังคมในยามเกิดภัยพิบัติ เนื่องจากระบบวิทยุสมัครเล่นสามารถทำงานได้แม้ในสภาวะที่ระบบสื่อสารหลักล่ม นักวิทยุสมัครเล่นจึงมักเป็นกำลังสำคัญในการประสานงานช่วยเหลือผู้ประสบภัย

การเป็นนักวิทยุสมัครเล่นต้องมีจรรยาบรรณ เคารพกฎระเบียบ และมีความรับผิดชอบต่อสังคม ต้องไม่ใช้วิทยุสื่อสารในทางที่ผิดกฎหมายหรือก่อให้เกิดการรบกวนการสื่อสารของผู้อื่น และต้องพร้อมให้ความช่วยเหลือเมื่อมีเหตุฉุกเฉิน

ในปัจจุบัน แม้จะมีเทคโนโลยีการสื่อสารสมัยใหม่เข้ามามากมาย แต่วิทยุสมัครเล่นก็ยังคงมีความสำคัญและได้รับความนิยม เพราะนอกจากจะเป็นงานอดิเรกที่สร้างสรรค์แล้ว ยังเป็นเครือข่ายสำรองที่มีประสิทธิภาพในยามฉุกเฉิน และเป็นพื้นที่สำหรับการเรียนรู้และพัฒนาเทคโนโลยีการสื่อสาร

การเริ่มต้นเป็นนักวิทยุสมัครเล่นนั้นไม่ยาก เพียงศึกษาหาความรู้ สอบรับใบอนุญาต และเริ่มต้นด้วยอุปกรณ์พื้นฐาน จากนั้นค่อยๆ พัฒนาความรู้และทักษะไปตามลำดับ โดยสามารถเข้าร่วมชมรมวิทยุสมัครเล่นในพื้นที่เพื่อแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์กับผู้อื่น