นักบินใช้วิทยุสื่อสารแบบไหน?

นักบินใช้วิทยุสื่อสารแบบไหน? เจาะลึกระบบการสื่อสารทางอากาศที่คุณควรรู้

---

บทนำ

เมื่อพูดถึง นักบิน ไม่ว่าจะเป็นในสายการบินพาณิชย์ การบินพลเรือน การบินส่วนตัว หรือแม้แต่นักบินโดรน สิ่งหนึ่งที่ขาดไม่ได้เลยคือ การสื่อสารทางวิทยุ เพื่อควบคุมความปลอดภัยในการบิน

แม้จะมีเทคโนโลยีล้ำสมัย แต่ “วิทยุสื่อสาร” ยังคงเป็นแกนหลักของการติดต่อระหว่าง นักบินกับหอบังคับการบิน (ATC) รวมถึงการติดต่อระหว่างอากาศยานด้วยกันในบางกรณี

ในบทความนี้ คุณจะได้รู้ว่า

• นักบินใช้วิทยุสื่อสารแบบไหน?
• ความถี่ใดที่ใช้ในการบิน?
• ต่างจากวิทยุสื่อสารทั่วไปอย่างไร?
• จะเริ่มต้นศึกษาหรือใช้งานได้อย่างไร?

---

วิทยุสื่อสารสำหรับนักบิน คืออะไร?

วิทยุสื่อสารสำหรับนักบิน หรือที่เรียกอย่างเป็นทางการว่า Aircraft Radio หรือ Airband Radio คือวิทยุที่ใช้ในการติดต่อสื่อสารทางอากาศ โดยเฉพาะกับ ศูนย์ควบคุมการบิน (Air Traffic Control – ATC) และอากาศยานอื่น ๆ

โดยทั่วไปจะใช้ ระบบ AM (Amplitude Modulation) ซึ่งแตกต่างจากวิทยุสื่อสารภาคพื้นดินที่ใช้ FM

---

ย่านความถี่ที่นักบินใช้งาน

🔹 VHF Airband

• ย่านความถี่: 118.000 MHz – 136.975 MHz
• แบ่งเป็นช่องความถี่ห่างกัน 25 kHz หรือ 8.33 kHz (ยุโรป)

ช่องความถี่ที่ใช้ จะแตกต่างกันตามฟังก์ชัน เช่น:

ความถี่ (โดยประมาณ)	ใช้งานสำหรับ
121.5 MHz	ความถี่ฉุกเฉินสากล (Guard Frequency)
122.8 MHz	สื่อสารระหว่างเครื่องบิน (Air-to-Air)
118–122 MHz	หอบังคับการบินในสนามบิน
123–136 MHz	พื้นที่ควบคุมการบิน / ATIS / ข้อมูลจราจร

---

รูปแบบการใช้งานวิทยุของนักบิน

1. ติดต่อกับหอบังคับการบิน (ATC)

เช่น Clearance Delivery, Ground Control, Tower, Departure, Enroute, Approach

---

2. ติดต่อระหว่างนักบิน (Air-to-Air Communication)

ใช้ในพื้นที่ไม่มีหอบังคับการบิน เช่น สนามบินเล็ก หรือพื้นที่ห่างไกล

---

3. รับข้อมูลจาก ATIS (Automatic Terminal Information Service)

เป็นเสียงอัตโนมัติที่แจ้งสภาพอากาศและข้อมูลสนามบิน

---

4. สื่อสารในภาวะฉุกเฉิน (121.5 MHz)

เครื่องบินทุกลำต้องสามารถรับ/ส่งบนความถี่นี้ได้ตลอดเวลา

---

ประเภทของวิทยุที่นักบินใช้

🔸 1. Fixed Aircraft Radio (ติดตั้งบนเครื่องบิน)

• ติดตั้งถาวรภายในแผงควบคุม
• มีความแม่นยำสูง และใช้งานร่วมกับระบบนำทาง (Nav/Com)

---

🔸 2. Handheld Aviation Radio (แบบพกพา)

• ใช้สำรองหรือในกรณีฉุกเฉิน
• บางรุ่นมี NAV Receiver หรือ GPS ในตัว

---

ข้อดีของการใช้วิทยุสื่อสารเฉพาะทางสำหรับนักบิน

✅ ความแม่นยำของคลื่นสูงมาก – ลดสัญญาณรบกวน
✅ ใช้ย่านความถี่เฉพาะทางที่ได้รับอนุญาตจาก ICAO
✅ ออกแบบมาให้ใช้งานในที่สูง ความเร็วสูง
✅ บางรุ่นรองรับ NAV (VOR/ILS) และ GPS ในตัว
✅ แบตเตอรี่ใช้งานได้นาน พร้อมโหมด Standby
✅ ระบบเสียงคุณภาพสูง แม้อยู่ในห้องนักบินเสียงดัง

---

ความแตกต่างระหว่าง Airband Radio กับวิทยุรับ-ส่งทั่วไป

หัวข้อ	Airband Radio (นักบิน)	วิทยุรับ-ส่งทั่วไป
ความถี่	118–137 MHz (AM)	245 MHz (FM), CB245
โมดูเลชัน	AM	FM
การใช้งาน	เฉพาะการบิน	ทั่วไป
การควบคุม	ATC เคร่งครัด	อิสระมากกว่า
ใบอนุญาต	ต้องมีใบอนุญาตผู้ขับ	บางประเภทไม่ต้องขอ
ระยะส่ง	5–200 กม. ขึ้นกับระดับความสูง	1–5 กม.

---

การใช้งานวิทยุสื่อสารสำหรับนักบินในประเทศไทย

✅ ต้องมีใบอนุญาตจากสำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย (CAAT)

• ผู้ขับเครื่องบินต้องสอบผ่าน และมี Call Sign
• วิทยุที่ใช้ต้องได้รับการรับรอง
• ห้ามใช้คลื่นอื่นนอกเหนือจากที่กฎหมายกำหนด

✅ เครื่องบินทุกลำต้องติดตั้งวิทยุสื่อสารอย่างน้อย 1 เครื่อง

• เพื่อความปลอดภัยในการบิน
• เพื่อสามารถรับคำสั่งจาก ATC ได้ตลอดเวลา

---

วิทยุพกพาสำหรับนักบิน: เลือกแบบไหนดี?

หากคุณเป็นนักบินฝึกหัด, นักบินส่วนตัว (PPL) หรือเจ้าหน้าที่ภาคสนาม
การมี วิทยุสื่อสารแบบพกพา จะช่วยให้คุณ:

• ฝึกฟังวิทยุ (ATC Listening)
• ใช้งานในสนามบินเล็กที่ไม่มีหอบังคับการบิน
• ใช้สื่อสารในภาวะฉุกเฉินหากระบบหลักล่ม

รุ่นแนะนำ:

รุ่น	ฟีเจอร์
ICOM IC-A16	หน้าจอ LCD, แบตเตอรี่นาน, ทนทาน
Yaesu FTA-550	มี NAV, GPS, รับคลื่น VOR/ILS ได้
ICOM IC-A25N	หน้าจอใหญ่, Bluetooth, GPS ในตัว

---

ข้อควรรู้ก่อนซื้อวิทยุสำหรับนักบิน

🔸 ต้องตรวจสอบว่าเครื่องนั้นใช้ย่าน 118–137 MHz (AM)
🔸 ควรเลือกเครื่องที่มี ฟังก์ชัน Dual Watch
🔸 ถ้าใช้งานจริงบนอากาศยาน ต้องได้รับการรับรองจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
🔸 ในกรณีฝึกฟังเฉย ๆ (ATC Listening) บางประเทศอนุญาตให้ใช้ได้โดยไม่ต้องขอใบอนุญาต

---

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q1: นักบินใช้ความถี่เดียวกับวิทยุ CB245 ไหม?

ไม่ครับ CB245 ใช้สำหรับพลเรือนทั่วไป นักบินใช้เฉพาะ Airband VHF (118–137 MHz)

---

Q2: จำเป็นต้องมีวิทยุแบบพกพาหรือไม่?

ไม่จำเป็น สำหรับสายการบินพาณิชย์ (เพราะมีวิทยุในเครื่อง) แต่ จำเป็นมาก สำหรับนักบิน PPL หรือในกรณีเครื่องหลักขัดข้อง

---

Q3: Airband Radio ซื้อมาใช้เล่นได้ไหม?

ในไทยต้องได้รับอนุญาตก่อน หากแค่ฟัง ATC บางรุ่นใช้ได้ (ห้ามส่งคลื่น) ต้องตรวจสอบข้อกฎหมาย

---

Q4: วิทยุนักบินใช้ได้ไกลแค่ไหน?

ขึ้นกับระดับความสูง – ที่ความสูง 10,000 ฟุต ระยะครอบคลุมอาจไกลถึง 150–200 กม.

---

Q5: มือใหม่อยากเป็นนักบิน ควรเริ่มจากอะไร?

เริ่มเรียนรู้ศัพท์การบิน, ลองฟัง ATC ผ่าน Airband Receiver และศึกษากฎการสื่อสารทางอากาศ

---

สรุป

วิทยุสื่อสารของนักบิน คือหัวใจของการบินที่ปลอดภัย ถูกออกแบบเฉพาะเพื่อรองรับสภาพการใช้งานในระดับความสูง ความเร็ว และสภาพแวดล้อมที่แตกต่างจากภาคพื้นดินอย่างสิ้นเชิง

การเลือกใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสม ได้รับการรับรอง และอยู่ในความถี่ที่ถูกต้อง เป็นสิ่งสำคัญที่นักบินทุกคนต้องเข้าใจ

ไม่ว่าคุณจะเป็นนักบินมือใหม่ นักเรียนการบิน หรือผู้ที่สนใจในโลกการบิน การรู้จัก Airband Radio และการใช้งานที่ถูกต้องจะช่วยให้คุณพร้อมก้าวสู่ท้องฟ้าได้อย่างมั่นใจ

เคยสงสัยไหมว่า นักบินใช้วิทยุสื่อสารแบบไหน?

วิทยุสื่อสาร Air Band เป็นวิทยุสื่อสารที่ออกแบบมาเฉพาะสำหรับรับฟังการสื่อสารในย่านความถี่การบิน

วิทยุ Air Band ทำงานในย่านความถี่ VHF ตั้งแต่ 108-137 MHz โดยแบ่งเป็นสองช่วงหลักคือ 108-118 MHz สำหรับระบบนำร่องการบิน (Navigation) และ 118-137 MHz สำหรับการสื่อสารเสียง (Voice Communication) ระหว่างอากาศยานและสถานีภาคพื้นดิน วิทยุประเภทนี้ใช้การมอดูเลตแบบ AM (Amplitude Modulation) ซึ่งแตกต่างจากวิทยุสื่อสารทั่วไปที่มักใช้ FM

คุณสมบัติพิเศษของวิทยุ Air Band คือการมีความไวในการรับสัญญาณสูง (High Sensitivity) และความสามารถในการคัดกรองสัญญาณรบกวน (Selectivity) ที่ดีเยี่ยม เนื่องจากต้องรับสัญญาณจากอากาศยานที่อยู่ในระยะไกลและที่ความสูงมาก นอกจากนี้ยังต้องมีความเสถียรของความถี่ (Frequency Stability) สูงเพื่อให้การรับฟังมีความต่อเนื่องและชัดเจน

การใช้งานวิทยุ Air Band มีทั้งแบบมือถือและแบบตั้งโต๊ะ โดยรุ่นมือถือมักมีแบตเตอรี่ในตัวและสายอากาศยาง ส่วนรุ่นตั้งโต๊ะจะต้องต่อกับแหล่งจ่ายไฟภายนอกและสายอากาศภายนอกเพื่อประสิทธิภาพที่ดีกว่า ตัวเครื่องมักมีหน้าจอแสดงความถี่แบบดิจิทัลและปุ่มควบคุมที่ใช้งานง่าย

ระบบการจัดเก็บความถี่ (Memory Channels) เป็นคุณสมบัติสำคัญของวิทยุ Air Band สมัยใหม่ ผู้ใช้สามารถบันทึกความถี่ที่ใช้บ่อย เช่น ความถี่ของสนามบินใกล้เคียง หอบังคับการบิน หรือเส้นทางการบินที่สนใจ เพื่อเรียกใช้งานได้อย่างรวดเร็ว

การสแกนความถี่ (Frequency Scanning) เป็นอีกฟังก์ชันที่มีประโยชน์ โดยเครื่องจะสแกนผ่านความถี่ที่บันทึกไว้หรือช่วงความถี่ที่กำหนด และจะหยุดเมื่อพบการสื่อสาร ทำให้ผู้ใช้สามารถติดตามการสื่อสารในหลายความถี่ได้พร้อมกัน

ในด้านสายอากาศ วิทยุ Air Band ต้องการสายอากาศที่ออกแบบมาเฉพาะสำหรับย่านความถี่การบิน สายอากาศภายนอกควรติดตั้งในที่สูงและโล่ง ห่างจากสิ่งกีดขวางที่เป็นโลหะ เพื่อให้ได้ประสิทธิภาพการรับสัญญาณที่ดีที่สุด

การบำรุงรักษาวิทยุ Air Band ไม่ยุ่งยากมากนัก แต่ต้องระวังเรื่องความชื้นและฝุ่นที่อาจเข้าไปในตัวเครื่อง ควรเก็บในที่แห้งและสะอาด หากเป็นรุ่นมือถือควรชาร์จแบตเตอรี่อย่างสม่ำเสมอและหลีกเลี่ยงการชาร์จจนเต็มทิ้งไว้เป็นเวลานาน

ข้อจำกัดของวิทยุ Air Band คือเป็นเครื่องรับสัญญาณเท่านั้น ไม่สามารถส่งสัญญาณได้ เนื่องจากการส่งสัญญาณในย่านความถี่การบินต้องได้รับอนุญาตพิเศษและสงวนไว้สำหรับการสื่อสารทางการบินเท่านั้น นอกจากนี้ระยะการรับสัญญาณจะขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น ความสูงของอากาศยาน กำลังส่งของสถานี และสภาพภูมิประเทศ

การใช้งานวิทยุ Air Band เป็นที่นิยมในกลุ่มผู้สนใจการบิน นักบินส่วนบุคคล และผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมการบิน เพราะช่วยให้สามารถติดตามการเคลื่อนไหวของเที่ยวบินและเข้าใจระบบการสื่อสารการบินได้ดียิ่งขึ้น อย่างไรก็ตาม ผู้ใช้ควรศึกษาข้อกำหนดและกฎหมายที่เกี่ยวข้องในแต่ละประเทศ เนื่องจากบางประเทศอาจมีข้อจำกัดในการครอบครองหรือใช้งานวิทยุประเภทนี้

: บทความนี้กล่างถึง นักบินใช้วิทยุสื่อสารแบบไหน?